Ô tặc cốt - Thông tin về Ô tặc cốt
Mô tả Tag
Ô Tặc Cốt: Tìm Hiểu Dược Liệu Từ Mai Mực
Ô tặc cốt, hay còn gọi là mai mực, là một dược liệu được sử dụng trong y học cổ truyền và đang được nghiên cứu trong y học hiện đại. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin tổng quan về ô tặc cốt dựa trên các nguồn tham khảo đáng tin cậy.
Tên Gọi & Danh Pháp
- Tên tiếng Việt: Ô tặc cốt
- Tên khác: Mai mực; Hải phiêu tiêu
- Tên khoa học: Sepia esculenta Hoyle, Sepia andreana Steem-Strup.
Đặc Điểm Tự Nhiên
Mực là loài động vật thân mềm, không xương sống, sống ở biển, thường tập trung thành đàn ở vùng đáy có cát bùn. Chúng có khả năng ngụy trang tuyệt vời bằng cách thay đổi màu sắc da để thích nghi với môi trường, giúp tránh kẻ thù và săn mồi hiệu quả. Khi gặp nguy hiểm, mực sẽ phun mực đen để che mắt kẻ thù và bơi lùi nhanh chóng.
Thức ăn của mực chủ yếu là các loại động vật phù du, tôm cá nhỏ và trứng cá. Mực rất ưa ánh sáng và màu trắng, vì vậy chúng thường tập trung đông đúc ở những khu vực có ánh sáng.
Tên gọi "Ô tặc cốt" xuất phát từ truyền thuyết cho rằng mực thích ăn thịt chim, đặc biệt là quạ. Chúng thường giả chết nổi lên mặt nước, dụ chim xuống mổ rồi kéo xuống nước ăn thịt. "Ô" (quạ), "tặc" (giặc), "cốt" (xương) ngụ ý "xương của giặc đối với quạ". Tên gọi "Hải phiêu tiêu" xuất phát từ hình dạng mai mực tương tự tổ bọ ngựa (phiêu tiêu) nhưng lại được tìm thấy ở biển.
Ô tặc cốt là bộ phận được sử dụng làm dược liệu, lấy từ mai của con mực.
Phân Bố, Thu Hoạch & Chế Biến
Mực phân bố rộng rãi ở các vùng biển Việt Nam, tập trung nhiều ở Khánh Hòa, Hải Phòng (mực nang), Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Ninh, Thanh Hóa (mực ống). Mùa thu hoạch mực thường từ tháng 3 đến tháng 9, cao điểm là từ tháng 4 đến tháng 6.
Ô tặc cốt được thu hoạch từ những con mực to bị đánh bắt hoặc chết ngoài biển.
Bộ Phận Sử Dụng
Bộ phận sử dụng là mai mực (Ô tặc cốt).
Thành Phần Hóa Học
Mai mực chứa các muối natri clorua, canxi cacbonat (CaCO3), canxi photphat, các chất hữu cơ và chất keo.
Công Dụng
Theo Y Học Cổ Truyền
Ô tặc cốt có vị mặn, tính ôn, quy vào kinh Can và Thận. Công dụng chính là:
- Cầm máu: Ho ra máu, chảy máu cam, xuất huyết đại trường, kinh nguyệt không đều, khí hư ra máu, băng huyết.
- Trừ hàn thấp, sáng mắt.
Lưu ý: Các công dụng theo kinh nghiệm dân gian như chữa viêm loét dạ dày xuất huyết, trẻ em chậm lớn, cầm máu vết thương cần được tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng.
Theo Y Học Hiện Đại
Canxi cacbonat (CaCO3) trong ô tặc cốt có tác dụng:
- Trung hòa axit dạ dày, giảm triệu chứng ợ nóng, loét.
- Cầm máu, giảm đau tại chỗ (tác dụng tương tự thuốc kháng acid).
- Hỗ trợ sức khỏe xương, thúc đẩy quá trình tái tạo xương.
Liều Dùng & Cách Dùng
Cách dùng: Mai mực sau khi lấy ra từ con mực được làm sạch, phơi khô. Khi dùng, cạo lấy phần trắng cứng, tán nhỏ thành bột.
Liều dùng: 4-8g/ngày, tùy thuộc vào mục đích sử dụng và theo chỉ dẫn của thầy thuốc. Có thể dùng dưới dạng bột hoặc viên nén.
Bài Thuốc Kinh Nghiệm
(Lưu ý: Các bài thuốc dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.)
| Tên bài thuốc | Thành phần | Công dụng |
|---|---|---|
| Thang cố xung | Ô tặc cốt, Tông thán, Ngũ bội, Mẫu lệ, Địa du, Xuyến thảo, Long cốt, Bạch thược, Cam thảo, Bạch truật, Hoàng kỳ | Trị trĩ ra máu, băng huyết, đại tiện ra máu, xuất huyết dạ dày, ho ra máu |
| Tứ Ô Tặc Cốt Huệ Nhựt Hoàn | Huệ nhựt, Ô tặc cốt (tỉ lệ 1:4) | Ích tinh, bổ huyết, trị ho ra máu, tiêu ra máu, tiểu ra máu, kinh nguyệt ít, kinh nguyệt bế |
Một số bài thuốc khác:
- Ho ra máu: Ô tặc cốt tán nhỏ (1-2g/lần x 4-5 lần/ngày), kết hợp với nước sắc bạch cập (10-20g).
- Tai có mủ: Ô tặc cốt (2g), Sạ hương (0.4g) tán nhỏ, chấm vào tai.
- Loét âm hộ: Ô tặc cốt thiêu tồn tính, trộn lòng đỏ trứng gà, bôi lên vết loét đã được làm sạch.
Lưu Ý
- Kiêng kị: Người âm hư nhiều nhiệt không nên dùng.
- Kỵ: Bạch liễm, Phụ tử.
- Tác dụng phụ: Dùng lâu, nhiều có thể gây táo bón.
Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế lời khuyên của chuyên gia y tế. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng ô tặc cốt để điều trị bệnh.