Ngưu hoàng - Thông tin về Ngưu hoàng

Mô tả Tag

Ngưu Hoàng: Tìm Hiểu Về Nguồn Gốc, Tác Dụng Và Cách Sử Dụng

Ngưu hoàng, một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, đã được sử dụng từ lâu đời để điều trị các chứng bệnh liên quan đến thần kinh và tim mạch. Tuy nhiên, việc sử dụng ngưu hoàng cần được thực hiện một cách thận trọng và tuân thủ đúng liều lượng, chỉ dẫn của chuyên gia y tế.

Tên Gọi Và Danh Pháp

• Tên Tiếng Việt: Ngưu hoàng
• Tên khác: Tây hoàng; Tô hoàng; Sửu bảo; Đởm hoàng; Ô kim hoàng; Đản hoàng; Quả hoàng tức sạn túi mật; Quản hoàng; Toái phiến hoàng; Không tâm hoàng tức sạn ở ống gan mật
• Tên khoa học: Calculus Bovis, thuộc Họ Trâu bò – Bovidae

Đặc Điểm Tự Nhiên

Ngưu hoàng là sạn (sỏi) hình thành trong túi mật của trâu (Bubalus bubalis L.) hoặc bò (Bos taurus var. domesticus) mắc bệnh. Kích thước ngưu hoàng rất đa dạng, từ nhỏ như viên sạn đến lớn bằng quả trứng gà, tùy thuộc vào thời gian và mức độ hình thành. Mặt cắt ngang của ngưu hoàng thường có nhiều lớp màu vàng nâu hoặc nâu đỏ, dính chặt vào nhau.

Phân Bố, Thu Hái Và Chế Biến

Việc xác định trâu, bò có ngưu hoàng còn hạn chế do nguồn tài liệu ghi chép còn ít. Theo kinh nghiệm dân gian, những con trâu, bò già yếu, mắt lờ đờ, đầu nghiêng khi đi, thở khò khè có thể chứa ngưu hoàng trong túi mật.

Ngưu hoàng tự nhiên sau khi lấy ra khỏi túi mật được làm sạch và bảo quản trong hộp kín, cùng với vôi, gạo rang hoặc silicagel để hút ẩm. Tuyệt đối không phơi nắng, sấy lửa hoặc để ở nơi gió mạnh vì điều này có thể làm ngưu hoàng nứt vỡ.

Hiện nay, ngoài ngưu hoàng tự nhiên, người ta còn tổng hợp ngưu hoàng từ mật bò hoặc mật heo. Một phương pháp khác là cấy hoàng hạch vào túi mật bò, sau đó bơm vi khuẩn E.coli không gây bệnh để tạo điều kiện hình thành sạn mật.

Bộ Phận Sử Dụng

Sạn (sỏi) trong túi mật của trâu hoặc bò.

Thành Phần Hóa Học

Ngưu hoàng chứa nhiều thành phần hóa học, bao gồm:

• Axit cholic
• Cholesterol
• Ergoterol
• Axit béo
• Este photphoric
• Bilirubin
• Vitamin D
• Muối canxi, sắt, đồng
• Các carotenoid (trong ngưu hoàng Úc)
• Axit amin như alanin, glyxin, taurin, axit arpactic, leuxin và methionin (trong ngưu hoàng Úc)

Công Dụng

Theo Y Học Cổ Truyền

Trong Đông y, ngưu hoàng được dùng để trị kinh giản, sốt hóa điên cuồng.

Theo Y Học Hiện Đại

Nghiên cứu hiện đại cho thấy ngưu hoàng có một số tác dụng:

• Tác dụng đối với trung khu thần kinh: Các nghiên cứu cho thấy axit cholic và muối canxi trong ngưu hoàng có tác dụng trấn tĩnh, ức chế sự hưng phấn của long não, caffein và picrotoxin.
• Tác dụng đối với máu: Một số báo cáo cho thấy ngưu hoàng có thể làm tăng hồng huyết cầu và huyết sắc tố, nhờ vitamin D, bilirubin và ergoterol. Tuy nhiên, axit cholic lại có thể gây phá huyết nếu tiếp xúc trực tiếp với hồng cầu (như tiêm tĩnh mạch).
• Tác dụng đối với tim mạch: Axit cholic trong ngưu hoàng có tác dụng tương tự digitalis, liều lượng lớn có thể gây ức chế cơ tim, hạ huyết áp và tăng hô hấp.

Liều Dùng Và Cách Dùng

Trong dân gian, ngưu hoàng thường được dùng dưới dạng bột hoặc phối hợp với các vị thuốc khác để trấn tĩnh trong các trường hợp điên cuồng, sốt cao co giật, trẻ em bị kinh phong. Tuy nhiên, việc sử dụng cần thận trọng và theo sự hướng dẫn của chuyên gia y tế.

Theo tài liệu cổ, ngưu hoàng vị đắng, tính bình, hơi độc, quy kinh tâm và can. Có tác dụng thanh tâm giải độc, chữa hồi hộp và long đờm. Dùng trong các bệnh nhiệt quá phát cuồng, thần trí hôn mê, trúng phong bất tỉnh, cổ họng sưng đau, ung thư, đinh nhọt. Lưu ý: Ngưu hoàng có thể gây sảy thai, do đó tuyệt đối không dùng cho phụ nữ mang thai.

Bài Thuốc Kinh Nghiệm (Ví Dụ)

Chữa viêm não, sốt nóng, sốt cao mê sảng, co giật:

Thành phần	Liều lượng (g)
Ngưu hoàng	40
Uất kim (nghệ)	40
Hoàng liên	40
Hoàng cầm	40
Sơn chi (dành dành)	40
Chu sa	40
Hùng hoàng (As2S3)	40
Xạ hương	10
Băng phiến	10
Trân châu	20

Tán nhỏ, viên thành viên với mật ong, mỗi viên nặng 4g. Bảo quản trong viên sáp. Mỗi lần uống 1 viên, có thể uống tới 3 viên/ngày. Liều giảm một nửa khi dùng cho trẻ em. Bệnh nặng có thể tăng liều nhưng cần sự hướng dẫn của thầy thuốc.

Lưu Ý

Người tỳ vị hư hàn và phụ nữ có thai không nên sử dụng ngưu hoàng. Việc sử dụng ngưu hoàng cần được hướng dẫn bởi các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.