Ngô công - Thông tin về Ngô công

Mô tả Tag

Ngô Công: Tìm Hiểu Toàn Diện

Ngô công, một loài sinh vật nhỏ bé nhưng ẩn chứa nhiều bí ẩn về y học, từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền. Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin về ngô công từ các nguồn đáng tin cậy, giúp bạn hiểu rõ hơn về loài sinh vật này.

Tên gọi và danh pháp

• Tên Tiếng Việt: Ngô công
• Tên khác: Con rết; Thiên long; Bách túc trùng; Bách cước
• Tên khoa học: Scolopendra morsitans L. thuộc họ Rết (Scolopendridae)

Đặc điểm tự nhiên

Ngô công có chiều dài từ 7 – 15cm, thậm chí có thể đạt tới 20cm. Cơ thể chia thành 20 – 22 đốt, mỗi đốt có một cặp chân cong về phía sau. Đầu tròn ngắn, với hai râu xúc giác dài hơn chân, chẻ ngang. Miệng có nhiều răng nhọn sắc và tuyến độc. Đốt cuối thường không có chân, nhưng phần đuôi có hai chân dài, duỗi thẳng. Lưng có màu nâu đỏ hoặc nâu đen, bụng màu vàng nâu.

Dược liệu đạt yêu cầu thường có đặc điểm: dài, thẳng, dẹt, đầu thân màu nâu đỏ hoặc nâu đen óng ánh, bụng nhăn nheo, màu vàng nâu. Mặt cắt ngang cho thấy phần giữa rỗng, và còn đủ chân màu vàng.

Phân bố, thu hái và chế biến

Phân bố

Ngô công phân bố rộng rãi ở nhiều nước châu Á, bao gồm cả Việt Nam. Loài này ưa môi trường tối và ẩm thấp như dưới các tảng đá, lá khô, gỗ mục, nhà tranh, vách đất, hoặc dưới đáy chum, vại. Chúng ăn sâu bọ. Mùa đẻ trứng thường từ tháng 3 đến tháng 5. Ngô công con mới nở có màu trắng, sau khi lột xác sẽ chuyển sang màu nâu đỏ. Ở một số nước như Hàn Quốc và Trung Quốc, người ta còn nuôi ngô công để làm thuốc.

Thu hái và chế biến

1. Bắt những con ngô công đạt kích thước yêu cầu vào mùa xuân hoặc mùa hè.
2. Treo thẳng để phơi hoặc sấy khô.
3. Bỏ đầu, đuôi, chân trước khi sử dụng.
4. Có thể bọc bằng lá bạc hà rồi nướng.
5. Bảo quản trong lọ hoặc hộp kín để tránh ẩm.
6. Ngâm rượu: Có thể nhúng ngô công sống vào nước nóng 70 – 80^oC hoặc dùng ngô công khô ngâm với rượu 90 độ. Thời gian ngâm càng lâu càng tốt.

Bộ phận sử dụng

Thông thường, người ta sử dụng toàn bộ con ngô công, sau khi đã loại bỏ đầu, đuôi và chân.

Thành phần hóa học

Ngô công chứa protid, các acid amin, hai chất độc chiết xuất từ nọc, có tính chất tương tự nọc ong, làm loãng máu (histamine và albumin). Ngoài ra, còn có acid formic và cholesterol.

Công dụng

Theo y học cổ truyền

Ngô công có vị cay, hơi mặn, tính ấm, có độc, vào kinh can. Có tác dụng khử phong, trấn kinh ở trẻ em, giải độc do rắn độc cắn, và sát khuẩn.

Theo y học hiện đại

Các nghiên cứu về tác dụng diệt trùng của ngô công đã được tiến hành (ví dụ: sự hợp tác giữa Trường đại học Dược khoa và Viện vi trùng của Rumani), tuy nhiên, vẫn chưa có kết quả nghiên cứu cụ thể được công bố rộng rãi.

Liều dùng và cách dùng

Mỗi ngày dùng từ 3 – 5g trong các bài thuốc. Lưu ý: Cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

Bài thuốc kinh nghiệm (Lưu ý: Những bài thuốc này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế lời khuyên của bác sĩ.)

Bệnh	Bài thuốc
Chín mé (sưng đau đầu ngón tay)	Ngô công phơi khô, tán bột, trộn với mật heo, bôi nhiều lần/ngày.
Mụn nhọt, sưng đỏ, đau nhức	Ngâm 5 con ngô công lớn với 100ml cồn 90 độ (ít nhất 10 ngày), bôi 1-2 lần/ngày.
Trĩ	Ngô công sấy khô, nghiền mịn, trộn với bột long não và rượu, bôi hàng ngày.
Ung nhọt, mụn mạch lươn ở trẻ em	24g ngô công đốt cháy, tán bột, trộn với nhựa thông, dầu lạc, vôi bột, tạo thành cao dán.
Liệt thần kinh mắt, đau nhức, tê thấp, kinh phong, co giật, cấm khẩu	Ngô công tán mịn, trộn với bột cam thảo, ngày uống 0,5g chia 3 lần.
Trúng phong (Trung Quốc)	1 con ngô công, 1 con bọ cạp, 15g thấu cốt thảo, sao vàng, tán bột, ngày uống 2 lần, mỗi lần 7,5g.
Liệt mặt (Trung Quốc)	1 con ngô công sao vàng, tán nhỏ, 25g phòng phong thái nhỏ, sắc uống.
Viêm tinh hoàn (Trung Quốc)	Ngô công và nhục quế đồng lượng, sao vàng, tán bột, mỗi lần 0,5-1g, ngày 2-3 lần.

Lưu ý

• Phụ nữ mang thai không nên sử dụng.
• Cách xử lý khi bị ngô công cắn: Mổ bụng ngô công, lấy ruột bôi lên vết cắn; dùng lông cánh gà ngoáy vào họng gà lấy dãi bôi lên vết cắn; dùng nhớt ốc sên; dùng tỏi tươi giã nát hoặc trộn với máu mào gà đắp vào vết cắn. Tuy nhiên, cách tốt nhất là đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không được xem là lời khuyên y tế. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng ngô công để điều trị bệnh.