Lạc tiên - Thông tin về Lạc tiên

Mô tả Tag

Tìm hiểu chung về Lạc tiên

Lạc tiên, một loại cây leo quen thuộc ở Việt Nam, được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau, từ dân gian đến khoa học.

Tên gọi và danh pháp

• Tên Tiếng Việt: Lạc tiên, Chùm bao, Dây nhãn lồng
• Tên khác: Cỏ hồng tiên (Thái), Dây lưới, Mấm nêm, Mò pì, Mác quánh mon (Tày)
• Tên khoa học: Passiflora foetida L.
• Họ: Passifloraceae (Lạc tiên)

Đặc điểm tự nhiên

Lạc tiên là một loại dây leo thân mềm, phủ nhiều lông mềm mại. Toàn bộ cây đều có lông. Cuống lá dài từ 3 đến 4cm. Lá có hình tim, mọc so le, mép lá lượn sóng nhẹ và xẻ hơi sâu thành 3 thùy, cuống lá dài khoảng 7 - 8cm. Lá có vảy, sau này phát triển thành sợi tua cuốn ở nách lá. Hoa có màu trắng hoặc tím nhạt, với 5 cánh. Lá đài màu trắng, có gân xanh phía dưới, các gân phụ bao xung quanh trông giống như lá. Quả hình trứng, nhẵn bóng, dài 2 – 3cm. Mùa hoa nở vào tháng 4 – 5, mùa quả chín từ tháng 5 – 7.

(Hình ảnh cây Lạc tiên nên được chèn vào đây)

Phân bố, thu hái và chế biến

Lạc tiên phân bố rộng khắp Việt Nam. Từ lâu, người Pháp đã sử dụng cây này làm thuốc an thần, sau đó được du nhập và sử dụng phổ biến tại Việt Nam. Lạc tiên được thu hái vào mùa xuân và mùa hạ. Có thể dùng cây tươi hoặc phơi khô để sắc nước uống hoặc pha rượu thuốc.

Bộ phận sử dụng

Toàn cây Lạc tiên đều được sử dụng làm thuốc.

(Hình ảnh cây Lạc tiên phơi khô nên được chèn vào đây)

Thành phần hóa học

Lạc tiên chứa nhiều thành phần hóa học quan trọng, bao gồm:

• Pachypodol
• 4’; 7-O-dimethyl-apigenin
• Ermanin-4’; 7-O-dimethyl-naringenin
• 3,5-dihydroxy-4,7-dimethyloxyflavanon
• Chrysoerpol
• 2”-xylosylvitexin
• Vitexin
• Flavonoid
• Alcaloid, harman

Công dụng

Theo y học cổ truyền

Tính vị, quy kinh: Cam, vị hơi đắng, tính mát. Vào các kinh Tâm, Can.

Toàn cây có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi thủy. Quả có vị ngọt, tính bình, mùi thơm, tác dụng nhuận tràng, chỉ thống.

Theo y học hiện đại

Tác dụng an thần, gây ngủ: Lạc tiên chứa alcaloid, có tác dụng làm giảm hoạt động của động vật thí nghiệm khi bị kích thích bởi cafein và kéo dài thời gian gây ngủ của hexobarbital. Các nghiên cứu cho thấy chế phẩm từ lạc tiên (kết hợp với các thảo dược khác như vông nem, lá sen, thảo quyết minh,...) có tác dụng an thần, hạ huyết áp và kích thích hô hấp ở động vật thí nghiệm, giúp ngủ ngon hơn.

Liều dùng & cách dùng

Liều dùng an thần, chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh: 20-40g/ngày, dạng thuốc sắc, cao lỏng, siro, rượu thuốc. Nên uống trước khi đi ngủ.

Chữa mẩn ngứa: Dùng lá Lạc tiên nấu nước tắm hàng ngày.

Một số bài thuốc kinh nghiệm

Lưu ý: Thông tin dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào.

Bài thuốc điều trị mệt mỏi, căng thẳng

• Chuẩn bị: 300g Lạc tiên, 200g Râu ngô, 100g Rau má.
• Thực hiện: Sắc các vị trên lấy nước uống.

Hỗ trợ điều trị mất ngủ, rối loạn giấc ngủ

(Các bài thuốc 1 đến 6 được trình bày trong bảng dưới đây để dễ đọc hơn)

Bài thuốc	Thành phần	Cách dùng
Bài 1	50g Lạc tiên, 30g Lá vông, 20g Tâm sen, 10g Lá dâu tằm	Cô thành cao lỏng. Dùng 2-4 thìa nhỏ/ngày, pha với nước ấm, uống trước khi ngủ.
Bài 2	Ngọn Lạc tiên	Luộc hoặc nấu canh như rau xanh, dùng buổi tối.
Bài 3	6g Cam thảo, 6g Xương bồ, 20g Lạc tiên, 12g Hạt sen, 15g Cỏ mọc, 10g Cỏ tre, 10g Táo nhân sao, 10g Lá dâu, 12g Lá vông nem	Đun với 600ml nước còn 200ml. Dùng 2 ngày/lần, dùng liên tục khoảng 1 tháng.
Bài 4	50g Lạc tiên, 30g lá Vông, 10g lá Dâu tằm, 2,2g Liên tâm, đường, nước, Acid benzoic	Làm cao lỏng. Dùng 2-4 thìa cà phê/ngày, uống trước khi ngủ.
Bài 5	400g Lạc tiên, 400g lá Vông, 100g lá Gai, 100g Rau má	Làm cao lỏng có đường. Dùng 40ml/ngày, chia 2 lần.
Bài 6	50g Lạc tiên khô	Hãm với 1,5-2l nước, dùng như trà.

Trị đau nhức, mất ngủ ở người cao tuổi

• Chuẩn bị: 500g Lạc tiên, 100g lá Mướp đắng non, 300g hoa Thiên lý.
• Thực hiện: Sao vàng, tán bột mịn, pha nước uống như trà. Có thể thêm đậu xanh để giảm đắng. Dùng liên tục 2-4 tháng.

Lưu ý

Tại Việt Nam, có nhiều loại lạc tiên khác nhau. Cần phân biệt rõ để tránh nhầm lẫn khi sử dụng:

1. Lạc tiên Nam Bộ (Passiflora cochinchinensis Spreng): Khác biệt về hình dáng lá, cành và hoa. Không có tác dụng an thần.
2. Lạc tiên tây (P. incarnata L.): Có hình dáng khác biệt, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
3. Lạc tiên trứng (P. edulis Sim): Chứa nhiều vitamin, dùng làm thực phẩm và bổ thần kinh.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Bài viết này chỉ mang tính chất thông tin và không nên được xem như lời khuyên y tế. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng lạc tiên hoặc bất kỳ loại thảo dược nào để điều trị bệnh.