Cỏ ngọt - Thông tin về Cỏ ngọt

Mô tả Tag

Tìm hiểu chung về Cỏ ngọt

Cỏ ngọt, một loại cây thuộc họ Cúc (Asteraceae), đang ngày càng được biết đến rộng rãi nhờ khả năng làm ngọt tự nhiên và các lợi ích sức khỏe tiềm năng. Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin từ các nguồn uy tín để cung cấp cái nhìn toàn diện về loại thảo dược này.

Tên gọi và danh pháp

• Tên Tiếng Việt: Cỏ ngọt
• Tên khác: Cỏ đường, Cúc ngọt, Lá mật
• Tên khoa học: Stevia rebaudiana

Đặc điểm tự nhiên

Cỏ ngọt là cây thân thảo nhỏ, cây trên 6 tháng tuổi thường có phần gốc hóa gỗ. Lá và cành non phủ lông mịn. Lá mọc đối, hình mũi mác, rộng khoảng 2cm và dài khoảng 5cm, có gân nổi rõ. Một số lá có mép nguyên, một số khác có răng cưa. Cây ưa khí hậu cận nhiệt đới ẩm, hoa mọc thành cụm, mỗi cụm khoảng 5 hoa nhỏ màu trắng, có mùi thơm, thường ra hoa vào mùa đông xuân.

Phân bố, thu hái và chế biến

Cây cỏ ngọt có nguồn gốc ở thung lũng Rio Monday, đông bắc Panama. Hiện nay, nó được trồng rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Brazil, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Thái Lan và Việt Nam (được di thực từ năm 1988 và trồng nhiều ở các tỉnh Nam bộ).

Thu hoạch cỏ ngọt có thể diễn ra quanh năm, nhưng thời điểm lý tưởng nhất là tháng 8. Sau khi thu hoạch, cần rửa sạch, loại bỏ lá già, cắt thành đoạn 20-25cm rồi đem sấy khô ở 30-40 độ C hoặc phơi nắng. Sau khi khô, nên phun nước làm ẩm rồi ủ trong túi kín 2-3 ngày để giảm mùi khó chịu. Lá khô sau đó được tán mịn thành bột.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận được sử dụng chủ yếu là búp non và lá. Lá chứa Stevioside, chiếm khoảng 4-20% trọng lượng lá khô.

Thành phần hóa học

Cây cỏ ngọt chứa hơn 30 loại steviol glycoside, trong đó stevioside và rebaudioside A có hàm lượng cao, tạo nên vị ngọt đặc trưng. Stevioside ngọt hơn đường khoảng 500 lần (chiếm 4-13% tổng glycoside), trong khi rebaudioside A ngọt hơn đường khoảng 180-400 lần (chiếm 30-40% tổng glycoside). Stevioside là một glycoside diterpene.

Ngoài ra, cỏ ngọt còn chứa các chất khác như chất béo, protein, carbohydrate, chất xơ, hợp chất phenolic, vitamin (C, B2, axit folic), và các khoáng chất (Zn, Fe, Ca, K, Na, Mg...). Thành phần hóa học có thể khác nhau tùy thuộc vào phương pháp chế biến, chiết xuất, và vùng địa lý trồng trọt.

Công dụng

Theo y học cổ truyền

Tính vị	Ngọt
Quy kinh	(Cần thêm thông tin từ nguồn uy tín)
Công năng	Hạ huyết áp, lợi tiểu
Chủ trị	Tiểu đường, chảy máu răng, hạ áp

Theo y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra các tác dụng của cỏ ngọt, bao gồm:

• Sức khỏe răng miệng: Dịch chiết cỏ ngọt ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây sâu răng (Streptococcus mutans, S. sobrinus, Lactobacillus acidophilus) và có tác dụng chống mảng bám, chống viêm nướu.
• Huyết áp cao: Một số nghiên cứu cho thấy stevioside có thể làm giảm huyết áp, tuy nhiên cần thêm nghiên cứu để khẳng định hiệu quả điều trị.
• Đái tháo đường: Cỏ ngọt có thể hỗ trợ kiểm soát đường huyết bằng cách tăng sản xuất insulin, cải thiện độ nhạy insulin. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để xác định rõ hiệu quả điều trị.
• Phòng ngừa béo phì và rối loạn mỡ máu: Một số nghiên cứu cho thấy cỏ ngọt có thể hỗ trợ giảm cân và cải thiện chỉ số mỡ máu.
• Ung thư: Nghiên cứu *in vitro* cho thấy stevioside có tác dụng ức chế sự phát triển của một số tế bào ung thư. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu trên người để khẳng định hiệu quả điều trị ung thư.
• Chống oxy hóa: Cỏ ngọt chứa các hợp chất phenolic có tác dụng chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do.

Liều dùng và cách dùng

Liều dùng cỏ ngọt được chấp nhận là 4mg/kg thể trọng/ngày. Cỏ ngọt thường được sử dụng dưới dạng trà hoặc bột, có thể thay thế đường trong thực phẩm và đồ uống.

Bài thuốc kinh nghiệm (Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng)

Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Sắc 2.5g lá cỏ ngọt khô, uống 1-2 lần/ngày.

Bài thuốc chữa tăng huyết áp: Sắc 6g lá cỏ ngọt, 10g hoa hòe (sao vàng), 4g hoa cúc, 12g quyết minh tử (sao cháy), uống 1-2 lần/ngày.

Bài thuốc giúp kiểm soát cân nặng và phòng ngừa bệnh tim mạch: Sắc 5-10g lá cỏ ngọt khô, chia nhiều lần uống trong ngày.

Lưu ý

• Không sử dụng cỏ ngọt cho trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cỏ ngọt, đặc biệt nếu đang sử dụng thuốc khác hoặc có bệnh lý nền.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế lời khuyên của chuyên gia y tế. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng cỏ ngọt, đặc biệt nếu bạn đang có bệnh lý hoặc đang sử dụng thuốc khác.